Czelesta i klawesyn, to instrumenty, których brzmienie zna każdy, choć nieliczni potrafią je nazwać. To one odpowiedzialne są za magiczne, bajkowe dzwonki i staroświeckie, barokowe brzmienie szarpanych strun.
Czelesta- magiczny instrument
Tajemnicze, czasem słodkie, czasem mroczne brzmienie Czelesty, znalazło dość szerokie zastosowanie. Najpowszechniej jego brzmienie jest znane z muzyki do filmów o Harrym Potterze, czy słynnego utworu Amerykanin w Paryżu Georga Gershwina. Instrument znalazł zastosowanie w wielu utworach klasycznych (m.in. w muzyce do baletu Dziadek do Orzechów Piotra Czajkowskiego, Planetach Gustava Holtsa, 3 symfonii Karola Szymanowskiego, czy Muzyce na smyczki, perkusję i czelestę Béli Bartóka.
Używało go także wielu muzyków jazzowych (m.in. Louis Armstrong, Herbie Hanckock). Znalazł zastosowanie również w rocku i popie (np. The Beatles, Pink Floyd, Paul McCartney, Rod Stewart).
Budowa i technika gry
Czelesta jest wyposażona w tradycyjna klawiaturę. Może mieć trzy, cztery, czasem pięć oktaw, i transponuje brzmienie o oktawę w górę (jej brzmienie jest wyższe niż wynika to z zapisu nutowego). Zamiast strun, czelesta jest wyposażona w metalowe płytki podłączone do drewnianych rezonatorów, co zapewnia ów bajeczny dźwięk. Większe, cztero lub pięciooktawowe modele, przypominają pianino i wyposażone są w pojedynczy pedał, który podtrzymuje lub tłumi dźwięk.
Klawesyn – protoplasta fortepianu o unikalnym brzmieniu
Klawesyn to instrument znacznie starszy od fortepianu, wynaleziony w późnym średniowieczu i wyparty przez fortepian, a następnie zapomniany aż do XX wieku. W przeciwieństwie do fortepianu, Klawesyn nie daje możliwości kontrolowania dynamiki dźwięku ale za to posiada specyficzny, nieco ostrzejszy, lecz pełny i brzęczący dźwięk oraz dość ciekawe możliwości modyfikacji barwy dźwięku.
Budowa instrumentu i wpływanie na dźwięk
W odróżnieniu od fortepianu, struny klawesynu nie są uderzane młoteczkami, lecz szarpane przez tzw. piórka. Klawesyn może posiadać po jednej, lub większą ilość strun na klawisz, i występuje w wariantach jedno- oraz wielo-manuałowych (wielo-klawiaturowych). W klawesynach posiadających więcej niż jedną strunę na ton, istnieje możliwość zmiany, w zależności od dostrojenia, głośności lub barwy instrumentu, poprzez użycie dźwigni lub pedałów rejestrowych.
Niektóre klawesyny posiadają możliwość przesuwania niższego manuału, przez co w jednym ustawieniu naciśnięcie któregoś z dolnych klawiszy powoduje jednoczesne uruchomienie klawisza w manuale górnym, a w drugim klawisze górne nie są uruchamiane samoczynnie, co pozwala zróżnicować brzmienie różnych partii utworu.
Liczba rejestrów klawesynu może dochodzić do dwudziestu. W efekcie, można chyba dla lepszego zobrazowania powiedzieć, że klawesyn to, obok organów, akustyczny odpowiednik syntezatora.
Komentarze
Super artykuł, nawet nie wiedziałem że są takie instrumenty.
Piotrek
