Przetworniki w gitarze basowej

Zajmiemy się częściami gitary basowej, które po wymianie potrafią diametralnie zmienić jej brzmienie. Przetworniki są sercem tego instrumentu, dzięki nim przekazuje on sygnał do wzmacniacza. Z tego powodu pełni niezwykle ważną rolę w kreowaniu brzmienia.

Podział na humbuckery i single

Przetworniki generalnie dzielimy na humbuckery i single, choć w historii gitary basowej pierwsze skrzypce w czasach wypierania z salonów kontrabasów zrobił przetwornik, który technicznie jest humbuckerem, choć nie do końca zachowuje się jak typowy humbucker. Jest to przetwornik typu Precision (często odnosi się do niego za pomocą litery P), który został pierwszy raz użyty w gitarach basowych Fender Precision Bass. Tak naprawdę przetwornik ten to dwa na stałe połączone ze sobą single. Każdy z tych singli obejmuje tradycyjnie po dwie struny. Zredukowało to zakłócenia, eliminując niechciane zjawisko brumu. Brzmienie produkowane przez Precision ma w sobie dużo „mięsa”. Nacisk postawiony jest głównie na niskie częstotliwości. Do dzisiaj bardzo chętnie używany jest jako samodzielny przetwornik lub w parze singlem (rozszerza to palętę brzmień) lub o wiele rzadziej z drugim przetwornikiem typu Precision. Przetworników Precision używa się we wszystkich gatunkach muzyki, ponieważ są niesamowicie wszechstronne, mimo to, że gdy działają w pojedynkę, praktycznie mają jedno, prawie niemodyfikowalne brzmienie. Dla olbrzymiej ilości basistów jest to jednak najlepsze brzmienie, jakie kiedykolwiek powstało.

Najbardziej popularnym singlem używanym w gitarach basowych jest przetwornik typu Jazz (często odnosi się do niego za pomocą litery J), po raz pierwszy użyty w gitarach basowych Fender Jazz Bass. Nadaje się on do jazzu w takim samym stopniu jak do innych gatunków. Tak samo jak Precision jest bardzo wszechstronny. W języku angielskim czasownik to jazz oznacza „odpicować”, a więc ma mało wspólnego z muzyką jazzową. Nazwa ta miała po prostu dobrze się kojarzyć anglojęzycznym muzykom. Przetworników Jazz używa się najczęściej w parach. Używanie ich obu naraz eliminuje brum. Każdy przetwornik Jazz można osobno regulować gałką „volume” w instrumencie. Dzięki temu można grać jedynie na przetworniku gryfowym (brzmienie podobne do Precision) lub mostkowym (z mniejszą ilością niskich częstotliwości, idealne do solówek na basie).

Można także mieszać proporcje, trochę tego, a trochę tamtego przetwornika. Często także występują duety Precision + Jazz. Jak już pisałem, rozszerza to możliwości brzmieniowe przetwornika Precision. Przetworniki Jazz wytwarzają brzmienie z większą ilością pasm środkowego i górnego. Nie oznacza to wcale, że mają słaby dół. Dzięki zwiększonym środkowi i górce bardzo dobrze wybijają się w miksie. Istnieją też nowoczesne wersje przetworników Jazz w formie humbuckerów. Brzmią one bardzo podobnie do singli Jazz. Redukują jednak brum, nawet jeśli działają w pojedynkę.

Zostały jeszcze klasyczne humbuckery (często odnosi się do nich za pomocą litery H), czyli dwa na stałe połączone single, ale tym razem oba obejmujące wszystkie struny. Najczęściej mocno podkreślają środek brzmienia, co powoduje charakterystyczne warczenie. Dzięki tej cesze przebiją się nawet przez bardzo mocno przesterowane gitary elektryczne. Z tego powodu są często spotykane w metalu. Nie są oczywiście wykorzystywane jedynie w tym gatunku. Mogą występować samotnie zarówno pod gryfem (brzmią jak Precision z mniejszą ilością dołów i z dużo większą ilością środka) i pod mostkiem (brzmią jak samotny Jazz pod mostkiem, ale z większą ilością dołów i z trochę większą ilością środka). Bardzo często w gitarach basowych mamy po dwa humbuckery. Wtedy można je mieszać, podobnie jak ma to miejsce w parach J + J, P + J lub rzadszej konfiguracji P + P. Można znaleźć także konfiguracje z jednym humbuckerem i jednym przetwornikiem Precision lub Jazz.

Aktywne i pasywne

Poza tym istnieje podział na aktywne i pasywne przetworniki. Przetworniki aktywne eliminują wszelkie zakłócenia. Często w gitarach basowych z przetwornikami aktywnymi dostępna jest korekcja high – mid – low, której można używać do poszukiwania brzmienia, zanim skorzystamy z equalizera wzmacniacza. Daje to szerszą paletę brzmień. Wyrównują one poziom głośności zagrywek agresywnych i delikatnych (oczywiście zagrywki zachowują swój agresywny lub delikatny charakter, po prostu ich głośność zostaje wyrównana). Aktywne przetworniki muszą być zasilane najczęściej poprzez jedną baterię 9V. Należą do nich m.in. humbuckery MusicMan, które odróżniają się od klasycznych humbuckerów. Podkreślają one górną część pasma, dlatego bardzo często są wykorzystywane do techniki klang. Przetworniki pasywne nie potrzebują zasilania. Ich indywidualne brzmienie zmienia się jedynie gałką „tone”. Same z siebie nie wyrównują poziomów głośności. Ich zwolennicy mówią o bardziej naturalnym brzmieniu tych przetworników.

Podsumowanie

Jeśli masz w swojej gitarze przetwornik danego typu, sprawdź jaki jest jego model. Bezproblemowo można zmienić każdy przetwornik na pickup tego samego rodzaju, tyle że z wyższej półki. Znacząco polepszy to brzmienie instrumentu. Zmiana w obrębie różnych rodzajów przetworników podyktowana jest miejscem w korpusie przeznaczonym na przetworniki. Różne typy przetworników mają różne kształty i rozmiary. Lutnicy dokonują żłobień w korpusie, a więc nie jest to aż tak duży problem. Popularnym zabiegiem wymagającym żłobienia jest np. dodanie do przetwornika Precision pickupa Jazz. Należy także zwracać uwagę na przetwornik przy zakupie instrumentu. Istnieją dwie strategie. Kupienie gitary basowej ze słabymi przetwornikami, a następnie dokupienie do niej pickupów z wyższej półki lub od razu kupienie basu z lepszymi przetwornikami.

Komentarze