Vocoder – klawisz brzmiący (nie)ludzkim głosem

Wielu z nas, przynajmniej raz w życiu słyszało, czy to w muzyce, czy w starym filmie science-fiction, elektroniczny, metaliczny, elektryczny głos wypowiadający coś w ludzkim języku, mniej lub bardziej (nie)zrozumiale. Za taki specyficzny dźwięk odpowiada Vocoder- urządzenie, które technicznie rzecz biorąc nie musi być instrumentem muzycznym, ale występujące również pod taką postacią.

Instrument przetwarzający głos

Voice Encoder, popularnie zwany Vocoderem, to urządzenie, które analizuje otrzymany głos i przetwarza go. Z punktu widzenia wykonawcy wygląda to tak, że charakterystyczne cechy głosu towarzyszące np. wypowiadaniu konkretnych wyrazów zostają zachowane, natomiast jego dźwięki harmoniczne zostają „rozebrane” i dostrojone do wybranej wysokości dźwięku.

Gra na współczesnym vocoderze klawiszowym polega na wypowiadaniu tekstu do mikrofonu i jednoczesnym nadawaniu mu melodii, dzięki niewielkiej klawiaturze przypominającej fortepianową. Stosując różne ustawienia Vocodera można uzyskać różne brzmienia głosu, od lekko przetworzonego, do radykalnie sztucznego, komputerowego i niemal niezrozumiałego dźwięku.

Zastosowanie vocoderów nie kończy się jednak na ludzkim głosie. Zespół Pink Floyd użył tego instrumentu w albumie Animals, do przetworzenia głosu warczącego psa. Vocoder może być również użyty, jako filtr do przetwarzania dźwięku wcześniej wytworzonego przez inny instrument, np. syntezator.

Popularny i nieznany

Vocoder był i jest często stosowany w muzyce nowoczesnej, choć niewiele osób jest w stanie go zidentyfikować. Najczęściej stosowany był przez twórców muzyki elektronicznej, takich jak; słynny na przełomie lat 70. i 80. zespół Kraftwerk, słynący z ascetycznej muzyki elektronicznej, Giorgio Moroder- znany twórca muzyki elektronicznej i disco, Michiel van der Kuy- ojciec gatunku „Spacesynth” (Laserdance, Proxyon, Koto). Użyli go również Jean Michel Jarre, w uznawanym za pionierski, albumie Zoolook, oraz Mike Oldfield w albumach QE2 oraz Five Miles Out.

Wśród użytkowników tego instrumentu należy wymienić także Steviego Wondera ( piosenki Send One Your Love, A Seed’s a Star) oraz Michaela Jacksona (Thriller). Z wykonawców bardziej współczesnych, czołowym użytkownikiem instrumentu jest duet Daft Punk, którego muzykę można było usłyszeć m.in. w filmie „Tron: Dziedzictwo” z 2010 roku. Vocoder został także zastosowany w filmie Stanleya Kubricka „Mechaniczna Pomarańcza”, gdzie z pomocą tego instrumentu zaśpiewano wokalne fragmenty IX symfonii Beethovena.

Skąd wziąć Vocoder?

Najprostszym i najtańszym, (choć niekoniecznie zapewniającym najlepszą, jakość dźwięku, a już na pewno nie najwygodniejszym) sposobem, jest użycie komputera, mikrofonu, programu nagrywającego, oraz wtyczki VST pełniącej funkcję vocodera. Oprócz nich, potrzebna może być osobna wtyczka, lub zewnętrzny syntezator dla wytworzenia tzw. carriera, za pomocą, którego Vocoder przetworzy głos wykonawcy, nadając mu odpowiednią wysokość.

Aby zapewnić dobrą, jakość dźwięku, konieczne będzie użycie odpowiednio dobrej karty dźwiękowej. Wygodniejszą alternatywą, jest zakup syntezatora sprzętowego z funkcją vocodera. Z pomocą takiego instrumentu, można mówić do mikrofonu, jednocześnie wykonując pożądaną melodię na klawiaturze, co przyspiesza pracę i pozwala wykonywać partie vocoderowe podczas występu scenicznego.

W funkcję vocodera wyposażonych jest wiele syntezatorów virtual-analog (m.in. Korg Microkorg, Novation Ultranova), a także niektóre syntezatory typu Workstation.

Komentarze