Zobacz Instrumenty klawiszowe w sklepie Muzyczny.pl
Nie tylko akordeon
Przeciętnemu obserwatorowi niezwiązanego z muzyką niekiedy trudno się połapać w różnych odmianach akordeonu i instrumentów o podobnej budowie należących do tej muzycznej rodziny. Większość społeczeństwa stosuje bardzo uproszczony podział na akordeony guzikowe i klawiszowe nazywając je najczęściej harmoniami. A przecież mamy całą gamę instrumentów akordeon podobnych takich jak: bajan, bandoneon czy concertina. Pomimo swojego wizualnego podobieństwa oraz brzmienia, są to kompletnie różne od siebie instrumenty pod względem systemów i techniki gry. Podobnie zresztą jak gitara, skrzypce i wiolonczela, każdy z tych instrumentów ma struny, ale na każdym inaczej się gra i innych technik się używa.
Jakie są różnice pomiędzy poszczególnymi instrumentami?
Akordeon jest instrumentem, z którego można wydobyć akordy i to jest jedna z głównych cecha, która odróżnia go od bandoneonu czy concertiny. Istnieje co najmniej kilkanaście systemów generowania basów, ale tym najpowszechniejszym standardem jest manual basowy typu stradella. Choć i tu znajdziemy pewne odmiany i np.: w rząd basów podstawowych niekoniecznie musi znajdować się w drugim rzędzie tylko np.: w trzecim. Przy takim układzie rząd drugi, będzie posiadał basy tercjowe durowe tzn. w odległości tercji wielkiej od rzędu podstawowego, a w rzędzie pierwszym znajdować się będą basy tercjowe molowe, tzw. w odległości tercji małej w stosunku do rzędu basów podstawowych. Oczywiście standard stradella, ten najpowszechniejszy ma układ basów, gdzie w rzędzie drugim mamy basy podstawowe a w rzędzie pierwszym basy tercjowe. Pozostałe rzędy to już typowe akordy: w rzędzie trzecim durowe, czwartym molowe, piątym septymowe a szóstym zmniejszone. Możemy również spotkać akordeony z dodatkowymi rzędami tzw. barytonami lub z konwertorem, czyli przełącznikiem powodującym przejście basów akordowych na manual melodyczny. Jak widać w przypadku akordeonu tych rozwiązań mamy kilkanaście, a jeżeli chodzi o stronę basowa, to jeszcze registry mogą w odpowiedni sposób ustawiać konfigurację danego akordu. Jeżeli zaś chodzi o prawą rękę, to tu również istnieją różne systemy i oprócz takiego podstawowego podziału standardowego na system klawiszowy i guzikowy, to ten drugi ma również swoje odmiany. W Polsce najpowszechniejszy jest standard guzikowy z tzw. gryfem B, ale można spotkać guzikówki z tzw. gryfem C, który bardzo popularny jest z kolei w Skandynawii.
Bandoneon jest natomiast odmianą harmonii guzikowej posiadającej najczęściej 88 lub więcej guzików. Charakteryzuje się czworokątną budową i często jest mylona z concertiną. Jest to dość trudny instrument do nauki, ponieważ każdy z guzików wydaje inny dźwięk na rozciągnięcie, a inny na zamkniecie miechu. To sprawia, że opanowanie i przyswojenie schematu tego instrumentu nie należy do najłatwiejszych zadań. Bez wątpienie najbardziej rozpoznawalnym bandoneonistą był Astor Piazzolla.
Concertina charakteryzuje się budową sześciokątną i była prototypem bandoneonu. Są dwie podstawowe wersje tego instrumentu: angielska i niemiecka. System angielski jest obustronnie jednogłosowy i przeplata nuty skali pomiędzy dwiema rękami, umożliwiając szybkie melodie. System niemiecki jest natomiast bisonoryczny, dzięki czemu znacznie rozszerza liczbę głosów.
Bajan jest natomiast odmianą akordeonu pochodzenia rosyjskiego z trzy, cztero lub pięciorzędowym układem guzików po stronie melodycznej. Pod względem wizualnym i techniki gry niewiele się różni od standardowego akordeonu guzikowego z konwertorem, natomiast znajdziemy w nim inne rozwiązania konstrukcyjne. Bajany te z najwyższej półki charakteryzują się przepięknymi głębokimi brzmieniami organowymi.
Harmonie
Wszystkie powyżej opisane instrumenty możemy potocznie nazwać harmonią, choć tak naprawdę nazwa ta jest w świecie muzycznym zarezerwowana dla określonej grupy instrumentów z tej rodziny. Między innymi w muzyce ludowej używano tzw. harmonii, które również miały swoje odmiany w zależności od regionu pochodzenia. Na polskiej wsi można było spotkać tzw. harmonie polskie, których budowa wzorowana była na połączeniu elementów konstrukcyjnych harmonii oraz fisharmonii. Posiadały one podwójny miech: ręczny i nożny. Dzięki zastosowaniu miechów nożnych miech ręczny został prawie w całości odciążony i służył jedynie do zaakcentowania poszczególnych nut. Po stronie melodycznej mogły być guziki lub klawisze i to też w różnych odmianach np.: dwóch lub trzech rzędach. Jak byśmy się przyjrzeli poszczególnym regionom Polski i Europy, to w każdym zakątku możemy znaleźć jakieś ciekawe nowatorskie rozwiązania techniczne charakteryzujące poszczególne odmiany harmonii.
Podsumowanie
Rodzina instrumentów dętych opartych na stroikach przelotowych jak wiać jest bardzo pokaźna. Wizualnie oczywiście zauważymy pewne różnice pomiędzy poszczególnymi instrumentami, ale bez wątpienia największą różnice zauważymy w samej technice gry. Każdy z tych instrumentów jest odmiennej budowy, a co za tym idzie na każdym gra się inaczej. Natomiast bez wątpienia taką wspólną cechą jest to, że wszystkie te instrumenty potrafią wspaniale zabrzmieć i dać wiele radości zarówno słuchaczom jak i wykonawcy.
↑ Do góry
