Na co zwrócić uwagę wybierając smyczek?

Obok jakości instrumentu oraz doboru odpowiednich strun, smyczek ma zasadnicze znaczenie dla wartości dźwięku. Przede wszystkim jego właściwości ergonomiczne mogą znacznie ułatwić lub utrudnić granie, a nasza rozwijająca się sprawność techniczna będzie powodować coraz większe wymagania wobec smyczka – oprócz tradycyjnego grania detaché pojawią się smyczkowania skaczące, a nieodpowiedni sprzęt znacznie utrudni nam ich naukę.

Na rynku dostępne są różne rodzaje smyczków skrzypcowych, altówkowych, wiolonczelowych i kontrabasowych.

Pierwszym, oczywistym kryterium wyboru, jest rozmiar smyczka. Należy wybrać rozmiar analogiczny do rozmiaru naszego instrumentu. Obsługa sklepu muzycznego na pewno pomoże nam w dopasowaniu. Sami możemy to sprawdzić w następujący sposób: chwytamy instrument tak, jak do grania, smyczek kładziemy na strunach i pociągamy smyczkiem w dół, aż do całkowitego wyprostowania ręki – smyczka nie może nam zabraknąć, powinniśmy skończyć ruch akurat przy szpicu – wtedy wiemy, że smyczek jest odpowiedniej długości.

Techniczne właściwości smyczków

Innym czynnikiem rozróżniającym smyczki jest materiał, z którego są wykonane. Wyróżnić można smyczki drewniane, fibrowe oraz z włókna kompozytowego węglowego.

Fibrowe smyczki dostępne są tylko dla altówek i skrzypiec. Są to tanie smyczki uczniowskie dość podatne na odkształcenia i na pewno nie dające swobody kreowania dźwięku. Jednak w pierwszym roku nauki, zanim nauczymy się nim sprawnie operować, jest to wystarczająca alternatywa.

Smyczki z włókna kompozytowego węglowego, to kolejna półka w jakości materiału. Są bardziej elastyczne, sprężyste i trwalsze, jednak nic nie zastąpi smyczka drewnianego. Ich jakość jest również bardzo zróżnicowana, ze względu na różne gatunki drewna używane przy produkcji.

Wyróżniamy pręty smyczkowe wykonane z drewna fernambukowego (uznane za najlepsze), wężowego i brazylijskiego. Fernambuk najlepszy jest ze względu na idealną sprężystość i odporność na odkształcanie. Żabka smyczkowa wykonywana jest również z przeróżnych materiałów – dawniej była to kość słoniowa, drewno fernambukowe lub heban, obecnie robi się je najczęściej z bawolej kości, hebanu, palisandru lub z drewna, z którego zrobiony jest pręt. ko smyczka – główka, nie powinna być zbyt cienka i delikatna, ponieważ utrzymuje ona całe napięcie włosia. Pręt smyczka może mieć przekrój okrągły, ośmiokątny lub rzadziej rowkowy. Nie ma on wpływu na dźwięk lub jakość.

Fizyczne właściwości smyczków

Pierwszą rzeczą, na którą powinniśmy zwrócić uwagę, kiedy dobierzemy już długość i materiał wykonania smyczka, jest jego kształt – smyczek nie może być krzywy. Jak to sprawdzić? Napinamy włosie, przykładamy smyczek śrubką żabki do oka i przymykając drugie oko patrzymy w kierunku szpica – smyczek nie może być odgięty w żadną stronę.

Ważna jest również waga smyczka. Uważajmy przede wszystkim wybierając smyczek dla początkującego muzyka, ponieważ tanie smyczki uczniowskie są z reguły bardzo lekkie i mogą podskakiwać przy graniu, co zaburzy ciągłość dźwięku, z kolei zbyt ciężki smyczek szybko zmęczy rękę. Konieczne jest też ustalenie środka ciężkości smyczka. W tym celu kładziemy go poziomo na wysuniętym palcu wskazującym i robimy tzw. „wagę” – musimy znaleźć miejsce, w którym smyczek utrzyma poziomą pozycję, nie opadając na żadną ze stron. Najczęściej to miejsce znajduje się nieco poniżej środka, w kierunku żabki. Niemożność ustalenia takiego miejsca może oznaczać, że smyczek jest źle wyważony.

Oprócz skoczności, smyczek powinien być również bardzo zwrotny, łatwy do płynnego prowadzenia, przy szpicu nie może drgać, a przy żabce powodować zgrzytów. Oczywiste jest, że dobre sprawdzenie smyczka zależy również od umiejętności grającego, więc kiedy nasze wymagania wobec sprzętu będą rosły, nie bójmy się poprosić bardziej doświadczonego muzyka o pomoc. Pręt smyczka powinien być elastyczny, niezbyt sztywny, a włosie możliwe do całkowitego rozluźnienia.

Włosie

Pod koniec naszego badania nad smyczkiem sprawdźmy jakie ma włosie –taśma włosa powinna być równo rozłożona, szeroka, bez widocznych wybrzuszeń. Jest to najmniej istotna sprawa, ponieważ włosie lutnik może wymienić w każdej chwili.

Smyczek to przedmiot bardzo delikatny, należy się z nim odpowiednio obchodzić. Zwróćmy uwagę na to, czy włosie nie jest za mocno naprężone – pręt smyczka zawsze powinien tworzyć łuk (brzuchem zwrócony do włosia, nie przeciwnie!). Po każdorazowym ćwiczeniu rozluźniajmy włosie, ponieważ pod wpływem temperatury i wilgotności samo może się skurczyć i doprowadzić nawet do pęknięcia pręta, a z tej sytuacji najczęściej już nie ma ratunku.

Ważne jest również utrzymanie odpowiedniej przyczepności włosia przez smarowanie kalafonią oraz utrzymanie go w czystości. Nie wolno dotykać włosia palcami, ponieważ zabrudzenia odbierają mu czepliwość i szorstkość, czyli najważniejsze jego właściwości.

Komentarze