Ustniki klarnetowe

Wybór odpowiedniego ustnika to dla klarnecisty rzecz niezwykle ważna. Dla muzyka grającego na instrumencie dętym jest on niejako tym, czym smyczek dla skrzypka. W połączeniu z odpowiednim stroikiem jest czymś na kształt pośrednika, dzięki któremu kontaktujemy się z instrumentem, więc jeżeli ustnik jest dobrany odpowiednio, pozwala na komfortową grę, swobodne oddychania oraz precyzyjną „dykcję”.

Producentów ustników oraz ich modeli jest bardzo dużo. Różnią się przede wszystkim jakością wykonania, materiałem oraz szerokością szczeliny, czyli tak zwanym „odchyleniem” lub „rozwarciem”. Dobór odpowiedniego ustnika to sprawa dość skomplikowana. Ustnik należy wybierać spośród kilku egzemplarzy, ponieważ ich powtarzalność (zwłaszcza u producentów wykonujących je ręcznie), jest bardzo mała. Przy wybieraniu ustnika należy się kierować przede wszystkim własnym doświadczeniem oraz wyobrażeniem na temat dźwięku i gry. Każdy z nas ma inną budowę, co za tym idzie, różnimy się sposobem uzębienia, mięśniami otaczającymi usta, czyli każdy aparat oddechowy jest w jakiś sposób od siebie różny. Dlatego też ustnik należy wybierać personalnie, biorąc pod uwagę osobiste predyspozycje do gry.

Vandoren

Najbardziej znaną firmą produkującą ustniki jest Vandoren. Firma założona w 1905 roku przez Eugene Van Doren’a, klarnecistę Opery Paryskiej. Następnie przejmowali ją synowie Van Doren’a utwierdzając jej pozycję na rynku coraz to nowszymi modelami ustników i stroików. Firma produkuje ustniki do klarnetu i saksofonu. Materiałem, z którego wykonywane są ustniki tej firmy, jest guma wulkanizowana zwana ebonitem. Wyjątkiem jest model V16 do saksofonu tenorowego, który jest dostępny w wersji metalowej.

Oto wybór modeli najbardziej popularnych ustników, na których grają profesjonalni klarneciści lub tych, które polecane są na początek nauki gry. Vandoren podaje szerokość szczeliny w 1/100 mm.

Model B40 – (rozwarcie 119,5) popularny model firmy Vandoren oferujący ciepłe, pełne brzmienie przy grze na stosunkowo miękkich stroikach.

Model B45 – jest to model najbardziej spopularyzowany przez profesjonalnych klarnecistów i najbardziej polecany młodym adeptom. Oferuje on ciepłą barwę i dobrą artykulację. Istnieją jeszcze dwie inne odmiany tego modelu: B45 z lirą to ustnik z największym odchyleniem wśród ustników B45 , jest szczególnie polecany przez muzyków orkiestrowych. Ich rozwartość pozwala na swobodne wprowadzanie dużej ilości powietrza w instrument, co powoduje, że jego barwa jest ciemna a ton okrągły; B45 z kropką to ustnik o takim samym odchyleniu co B45. Charakteryzuje się pełnią brzmienia jak B40 oraz łatwością wydobycia dźwięku jak w przypadku ustnika B45.

Model B46 – ustnik o odchyleniu 117+, idealny do lekkiej muzyki lub dla klarnecistów symfonicznych,życzących sobie ustnika mniej ekspansywnego.

Model M30 – jest to ustnik o odchyleniu 115, jego konstrukcja zapewnia większą elastyczność, bardzo długa lada i charakterystyczne rozwarte zakończenie zapewnia uzyskiwanie dźwięczności podobnej jak w przypadku B40 jednak przy znacznie niższej trudności emisji dźwięku.

Pozostałe ustniki z serii M (M15,M13 z lirą oraz M13) to ustniki z najmniejszym rozwarciem wśród ustników produkowanych przez firmę Vandoren. Posiadają kolejno 103,5, 102- i 100,5. Są to ustniki pozwalające na otrzymanie ciepłego, pełnego tonu przy użyciu twardszych stroików. Firma Vandoren zaleca do tych ustników stroiki o twardości 3,5 oraz 4. Należy oczywiście wziąć pod uwagę staż gry na instrumencie, gdyż wiadomo, że początkujący klarnecista nie poradzi sobie od razy z taką twardością stroika, którą należy wprowadzać sukcesywnie.

Yamaha

Yamaha to firma japońska, której początki sięgają lat osiemdziesiątych XIX wieku. Na początku budowała piania i organy, jednak w dzisiejszych czasach firma ta oferuje całą gamę instrumentów muzycznych, akcesoriów i gadżetów.

Ustniki klarnetowe firmy Yamaha dostępne są w dwóch seriach. Pierwsza z nich to seria Custom. Są to ustniki wyrzeźbione z ebonitu, wysokiej jakości twardej gumy, która oferuje głęboki rezonans i cechy brzmieniowe zbliżone do ustników wykonanych z naturalnego drewna. Na każdym etapie produkcji, od początkowego kształtowania ustników „surowych”, aż do finalnej koncepcji, są wykonywane przez doświadczonych rzemieślników Yamahy, zapewniając ciągłą, wysoką jakość ich produktów. Yamaha od lat współpracuje z wieloma świetnymi muzykami prowadząc badania, które mają na celu odkrywanie sposobów ciągłego ulepszania ustników. Seria Custom łączy doświadczenie i design w produkcji każdego ustnika. Ustniki z serii Custom charakteryzują się ciepłym brzmieniem o wyjątkowej bogatej jasności, dobrej intonacji a także łatwością w wydobywaniu dźwięków. Druga seria ustników Yamaha nosi nazwę Standard. Są to ustniki wykonane z wysokiej jakości żywicy fenolowej. Ich budowa oparta jest na wyższych modelach z serii Custom, w związku z czym stanowią bardzo dobry wybór za stosunkowo niską cenę. Spośród pięciu modeli można wybrać opcję najbardziej odpowiadającą osobistym predyspozycjom, ponieważ posiadają one różne odchylenie oraz odmienną długość lady.

Oto kilka wiodących modeli ustników firmy Yamaha. W tym przypadku wymiary ustnika podawane są w mm.

Seria Standard:

Model 3C – charakteryzuje się łatwym wydobyciem dźwięku i dobrą „odpowiedzią” od niskich dźwięków do wyższych rejestrów nawet dla początkujących. Jego rozwartość to 1,00 mm.

Model 4C – pomaga w uzyskaniu wyrównanego dźwięku we wszystkich oktawach. Polecany szczególnie dla początkujących klarnecistów. Rozwartość 1,05 mm.

Model 5C – ułatwia grę w górnych rejestrach. Jego rozwarcie wynosi 1,10 mm.

Model 6C – znakomity ustnik dla doświadczonych muzyków, którzy szukają mocnego dźwięku jednocześnie o ciemnej barwie. Jego rozwartość to 1,20 mm.

Model 7C – ustnik przeznaczony do grania jazzu, charakteryzujący się donośnym, bogatym dźwiękiem i precyzyjną intonacją. Rozwartość 1,30 mm.

W przypadku serii Standard wszystkie ustniki mają tę samą długość lady wynoszącą 19,0 mm.

Wśród ustników serii Custom dostępne są 3 ustniki o długości lady wynoszącej 21,0 mm.

Model 4CM – rozwarcie 1,05 mm.

Model 5CM – rozwarcie 1,10 mm.

Model 6CM – rozwarcie 1,15 mm.

Selmer Paris

Produkcja ustników stanowi trzon działalności firmy Henri Selmer Paris, założonej w 1885 roku. Zdobywane przez lata umiejętności oraz nowoczesne technologie produkcji współtworzą ich silną markę. Niestety firma nie posiada tak bogatej oferty jak np. Vandoren, mimo to jest bardzo popularna na całym świecie, a na ustnikach przez nią produkowanych grają zarówno profesjonalni klarneciści, jak również studenci i amatorzy.

Modele ustników do klarnetu A/B dostępne są w serii C85 w następujących wymiarach:

– 1,05

– 1,15

– 1,20

Tyle wynosi odchylenie ustnika przy długości lady wynoszącej 1,90.

Leblanc

Ustniki firmy Leblanc wykonane z wysokiej jakości tworzywa posiadają unikalne frezowania służące wzmocnieniu rezonansu, poprawie artykulacji i poprawie pracy stroika. Wykończone w najwyższym standardzie, przy użyciu najnowocześniejszego sprzętu komputerowego oraz ręcznej pracy. Ustniki dostępne są w różnych odchyleniach – tak, aby każdy instrumentalista mógł dopasować ustnik do własnych potrzeb.

Model Camerata CRT 0,99 mm – dobry wybór dla klarnecistów którzy przechodzą z ustników typu M15 lub M13. Ustnik bardzo dobrze skupia powietrze, zapewnia lepszą kontrolę nad dźwiękiem

Model Legend LRT 1,03 mm – eleganckie, wysokiej jakości i dźwięczne brzmienie charakteryzujące się bardzo szybką reakcją.

Model Traditional TRT 1.09 mm – pozwalają na większy przepływ powietrza z korzyścią dla dźwięku. Dobry wybór do grania solowego.

Model Orchestra ORT 1.11 mm – bardzo dobry wybór do grania w orkiestrach. Ustnik dla klarnecistów z solidnym strumieniem powietrza.

Model Orchestra + ORT+ 1.13 mm – nieco większe odchylenie od O, wymaga więcej powietrza

Model Philadelphia PRT 1.15 mm – przeznaczony do grania w największych salach koncertowych, wymaga silnego aparatu i zestawu odpowiednich stroików.

Model Philadelphia + PRT+ 1.17 mm największe z możliwych odchyleń, oferuje duży skupiony dźwięk.

Podsumowanie

Przedstawione wyżej firmy ustników to najpopularniejsi producenci na dzisiejszym rynku. Modeli i serii ustników jest bardzo dużo, istnieją oprócz wymienionych takie firmy, jak: Lomax, Gennus Zinner, Charles Bay, Bari i wiele innych. Dlatego też każdy muzyk powinien spróbować kilku modeli niezależnych firm, aby mógł wybrać dla siebie najlepszy spośród istniejących obecnie serii.