Wiolonczele

Wiolonczela to trzeci pod względem wielkości (licząc od najmniejszych – skrzypiec) instrument smyczkowy. Podobnie jak skrzypce i altówka, wyewoluowała ona z renesansowych viol. Pierwotne realizowały one wyłącznie partie akompaniujące wraz z organami, klawesynem czy teorbą, tzw. basso continuo. Nie licząc Bacha, w całokształcie wyprzedzającego swoją epokę, do usamodzielnienia się wiolonczeli przyczynił się Luigi Boccherini i Joseph Haydn. Współczesna wiolonczela ma duże, drewniane pudło rezonansowe z wycięciami w kształcie litery f, długi, czarny gryf zakończony główką ze ślimakiem oraz to, co odróżnia ją od mniejszych kolegów – wysuwaną nóżkę, na której opieramy instrument w trakcie gry.

Tak jak w przypadku wszystkich instrumentów smyczkowych, najwyższej jakości instrumentami są wiolonczele mistrzowskie, lutnicze, wykonane w stu procentach ręcznie przez jednego artystę lutnika. Następne w kolejce za nimi stoją instrumenty manufakturowe, a dalej uczniowskie, fabryczne. Jednak to, czym należy się kierować przy wyborze instrumentu to przede wszystkim brzmienie i komfort wydobywania dźwięku.

Wiolonczele lutnicze
Są to starannie wykonane instrumenty, w których każdy element został sprawdzony z wielką dokładnością. Przykładami takich instrumentów dostępnych w naszym sklepie są wiolonczele członka Polskiego Związku Artystów Lutników, Jerzego Burbana. Do ich powstania użyte zostały najwyższej jakości materiały – jawor i świerk do pudła rezonansowego, oraz heban do podstrunnicy. Instrumenty są wyposażone w garnitur oraz struny Thomastik. Bardzo precyzyjne lakierowanie i wykończenie. Różnice cenowe się zawsze sugerują różnice w użytyciu materiałów, ale efekt końcowy – brzmienie i wygodę gry. Są to rzeczy, których w trakcie tworzenia wiolonczeli nie da się przewidzieć w 100%, zwłaszcza, że nowy instrument osiąga swoje docelowe brzmienie dopiero po pewnym czasie rozegrania.

Wiolonczele manufakturowe
Są to instrumenty, których poszczególne etapy produkcji wykonywane były przez różne osoby. W przedziale cenowym stanowią środek pomiędzy wiolonczelami fabrycznymi a lutniczymi – jednak nie jest to zasada. Niejeden stary manufakturowy instrument brzmi dużo atrakcyjniej niż instrument lutniczy. Także w tym przypadku, przy wyborze sugerować powinniśmy się przede wszystkim brzmieniem. Przykładem wiolonczeli manufakturowej w naszym sklepie jest Hoefner H4/2. Wykończenie oraz lakierowanie wykonane jest ręcznie, a kołki i podstrunnica zrobione są z hebanu.

Wiolonczele fabryczne
Fabryczne instrumenty, to instrumenty uczniowskie. Najczęściej wykorzystywane są w pierwszych latach nauki. Kiedy decydujemy się np. na kupno wiolonczeli dla dziecka, nie ma sensu wydawanie fortuny na lutniczy instrument, skoro dziecko niedługo z niego wyrośnie. Aczkolwiek pamiętajmy, że pierwsze lata nauki są niezwykle ważne i sprzęt, na którym uczy się dziecko również może mu ułatwić, bądź utrudnić naukę.

Wiolonczele już od rozmiaru 1/8 produkuje Hoefner. Są to instrumenty dobre dla dzieci. Ich pudło rezonansowe nie jest wykonane z jaworu, ale podstrunnica i kołki są hebanowe. Do produkcji takich instrumentów najczęściej używa się świerku oraz klonu. Przykładem takiej wiolonczeli w wymiarze 4/4 jest Hoefner AS-060C. Zaletą kupowania instrumentów fabrycznych dla uczniów jest fakt, że skompletowane są one włącznie ze smyczkiem, futerałem i kalafonią. Wiolonczela wyposażona jest w komplet strun, więc po zakupie jest właściwie gotowa do grania. Hoefner oferuje instrumenty w mniejszych rozmiarach, będące kopią swojej dużej poprzedniczki, tylko w różnych wariantach kolorystycznych. Materiały użyte do produkcji są jednak tej samej jakości. Oprócz Hoefnera, wiolonczele uczniowskie produkowane są również przez markę Leonardo. Instrumenty te również wyposażone są w smyczek i futerał, w zestawach brakuje jednak kalafonii.

Zbudowane są z litego drewna, pokryte lakierem nitrocelulozowym. Firma Leonardo oferuje wiolonczele nawet w rozmiarze 1/16 – LC 2016. Wiolonczele firmy Stagg są nieco tańsze – mimo, że pudła wykonane są z tego samego materiału co w przypadku jej poprzedników, podstrunnica oraz kołki są tylko imitacją hebanu, sztucznie barwioną. Wiadomo zatem, ze trwałość takiego gryfu nie będzie tak pewna jak w przypadku hebanowych akcesoriów. Stagg nie dzieli swoich instrumentów na modele. Dostępny jest po prostu jeden wariant w różnych rozmiarach. Oprócz Hoefnera, Leonardo i Stagga, instrumenty fabryczne produkuje także Stentor, Yamaha i Strunal. Wiolonczele tej ostatniej wymienionej przeze mnie firmy, są szczególnie polecane dla uczniów. Charakteryzują się dość lekkim wydobywaniem dźwięku oraz pięknym, naturalnie wyglądającym wykończeniem. Równie godna polecenia jest Yamaha VC5. Kształt pudła rezonansowego wzorowany jest na instrumentach Stradivariusa, są nieco bardziej pociągłe i wąskie niż tradycyjne modele.

Wiolonczele elektryczne
Doskonałe do wykonywania muzyki rozrywkowej, o ciekawym wyglądzie i dźwięku wiolonczele elektryczne zadowolą na pewno każdego entuzjastę ostrzejszego brzmienia. Świetnym, bardzo godnym polecenia modelem jest Yamaha Silent Cello. Do budowy jej korpusu wykorzystano wyłącznie naturalne materiały – klon, świerk, buk i heban. Jej brzmienie niezwykle inspiruje, pozbawione jest wszelkich nieczystości i szumów, na modelu SVC-110 grał nawet najpopularniejszy duet klasyczno-rozrywkowy, 2CELLOS – Stjepan Hauser i Luka Sulic. Dużo tańszym instrumentem jest Stagg ECL. Ma troszkę mniej atrakcyjne parametry, co nie daje takiej swobody kreowania dźwięku, ale cena jest dużo niższa.

Czy wiesz, że…?
Najstarszą zachowaną wiolonczelą jest „The King” włoskiego mistrza lutnictwa Andrea Amatiego. Powstanie instrumentu szacuje się na ok. 1560 rok. Instrument ten ma bogate zdobienia oraz obrazy na płytach i boczkach. Obecnie oglądać je można w Narodowym Muzeum Muzyki w miejscowości Vermillion, w Południowej Dakocie. Jej wartość jest nieoszacowana, najprawdopodobniej osiągająca dziesiątki milionów dolarów.

Podsumowanie
Wiolonczela to piękny, nisko brzmiący instrument o dźwięku chwytającym za serce. Jeżeli dziecko chce rozpocząć naukę na tym instrumencie, na rynku dostępne są nawet wiolonczele w rozmiarze 1/16. Producentami szkolnych wiolonczel fabrycznych są m.in. Stagg, Leonardo, Hoefner oraz Strunal. Kiedy okaże się, że rozwinęliśmy się na tyle, że potrzebujemy lepszego sprzętu, na którym możemy szlifować swoje umiejętności, należy rozejrzeć się za wiolonczelami manufakturowymi lub lutniczymi. Ich ceny są dużo wyższe, ale zakup porządnego instrumentu będzie wystarczył już na lata. Odpowiedni wybór instrumentu jest niezwykle ważny w rozpoczęciu nauki. Pamiętajmy o tym, aby rozmiar pasował do naszego aparatu gry, smyczek był odpowiednio dobrany do instrumentu, a akcesoria zadbane i odpowiednio często wymieniane.