Fortepian

Fortepian jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych instrumentów klawiszowych. Kojarzony jest on zazwyczaj z wielkimi kompozytorami, a jego historia sięga XVII wieku, choć już wcześniej był on wspominany, lecz nie jest pewne czy był to fortepian jaki znamy w obecnej formie. Za twórcę fortepianu uważany jest Bartolomeo Cristofori – włoski muzyk, który choć zajmował się wcześniej budową klawesynów to podczas tworzenia fortepianu inspirował się klawikordem. Dzisiejszy fortepian różni się jednak od swojego pierwowzoru, a jego konstrukcja jest związana z Ludvigiem van Beethovenem i jego postępującej utracie słuchu. Aby móc grać komfortowo, kompozytor potrzebował mocniejszego i bardziej doniosłego dźwięku. Na jego potrzeby marka Broadwood skonstruowała fortepian większy od pierwowzoru, który dodatkowo został wyposażony w trzy struny dla każdego dźwięku. Dzięki takiemu zabiegowi fortepian wybrzmiewał zdecydowanym i głośnym dźwiękiem, które znamy do dziś. Głośność instrumentu zależy od jego konstrukcji i rozmiaru. Rozróżniamy cztery podstawowe rodzaje fortepianu w zależności od ich długości. Najmniejszym jest fortepian gabinetowy, który posiada długość od 140cm do 180cm. Następne w kolejności są fortepiany salonowe, posiadające długość od 180cm do 210cm, półkoncertowe o rozmiarze od 210cm do 240, oraz największe – koncertowe, które zaczynają się od długości 240cm do rozmiarów przekraczających nawet trzy metry.

Yamaha C2X SH PE, źródło: Muzyczny.pl

Fortepian jest doskonałym instrumentem solowym, który ceniony jest nie tylko za czystość i naturalność dźwięku, ale także za wpływ na artykulację. Odpowiada za nią między innymi system klawiszy i młoteczków. Im mocniej uderzymy w klawisz, tym głośniejszy i bardziej dynamiczny uzyskamy dźwięk. Na artykulację możemy wpływać również za pomocą specjalnych pedałów, których ilość zależy od modelu fortepianu. Podstawowym jest pedał forte, który umiejscowiony jest po prawej stronie. Podczas gry, na struny nałożony jest tłumik. Przy wciśnięciu pedału, tłumiki unoszą się i opadają po jego zwolnieniu, po czym dźwięk cichnie. Możemy zastosować ten pedał również na odwrót, poprzez wciśnięcie go i przytrzymanie, aby dźwięk wybrzmiewał dłużej. Kolejny pedał nosi oznaczenie piano i ma on za zadanie sprawić by dźwięk był bardziej delikatny. Na dźwięk jednego klawisza przypadają trzy struny w które uderza młoteczek. Kiedy dociśniemy pedał piano, mechanizm przesuwa się delikatnie w prawą stronę, przez co młoteczek uderza w mniejszą ilość strun, dzięki czemu dźwięk nie jest tak mocny i dynamiczny. Trzeci pedał umiejscowiony jest po środku, ale nie jest montowany we wszystkich instrumentach. Nosi on nazwę sostenuto, ale znany jest także pod nazwą sustain. Jego działanie jest podobne o pedału forte, ponieważ także odpowiada on za tłumiki, lecz zamiast je podnosić, unieruchamia te tłumiki, które zostały już uniesione. Oznacza to, że dźwięk poszczególnych strun wybrzmiewa dłużej. Fortepian to jednak nie tylko instrument o bardzo dużych gabarytach. Często to właśnie jego rozmiar jest głównym problemem dla wielu muzyków. Brzmienie fortepianu jest tym, które chce usłyszeć bardzo szerokie grono klawiszowców, lecz jego rozmiar sprawia, że w jego posiadanie mogą wejść nie tylko osoby z wystarczającym na jego zakup budżetem, ale przede wszystkim takie, które mają odpowiednio dużo miejsca. Bardzo dobrą alternatywą są fortepiany cyfrowe takie jak Roland RG 3F. Instrument został wyposażony w ważoną klawiaturę złożoną z 88 klawiszy. Oznacza to, że dynamika dźwięku zależy od naszego sposobu gry, a konkretnie od siły jaką włożymy w dociśnięcie klawiszy. Komfort gry jest taki sam jak w przypadku fortepianu akustycznego, a to docenią zarówno osoby grające wcześniej na takim, jak i klawiszowcy, którzy chcą w przyszłości grać na fortepianie akustycznym i nie chcą wyrabiać sobie złych nawyków. Ponad to Roland RG 3F posiada polifonię 128 głosów, która wpływa na bogatość dźwięku, a także imponującą bazę 337 brzmień. Dzięki temu możemy usłyszeć naturalne brzmienie fortepianu akustycznego, ale nie jesteśmy na nie skazani. Fortepian cyfrowy jest bardzo dobrym wyborem również dla muzyków występujących na scenie, jak i tych, którzy cenią sobie komfort nagrywania.

Roland RG 3F, źródło: Roland

Fortepian tak jak inne instrumenty klawiszowe używany jest jako instrument solowy. Oznacza to, że możemy grać na nim całe utwory. Repertuar nie jest ograniczony, bowiem choć fortepian kojarzony jest z muzyką klasyczną, to doskonale sprawdza się on również w innych gatunkach takich jak blues, jazz, rock i szeroko pojętej muzyce rozrywkowej. Decydując się na kupno pierwszego fortepianu, powinniśmy zwrócić uwagę na jego rozmiar, ponieważ od niego uzależniona jest głośność instrumentu. Należy pamiętać także o tym, że fortepian powinien być regularnie strojony, a częstotliwość tego zabiegu zależy między innymi od tego jak często i w jaki sposób gramy. Co ciekawe, osoba grająca na fortepianie nazywana jest pianistą, a do najbardziej znanych pianistów zalicza się muzyków takich jak między innymi Fryderyk Chopin, Wolfgang Amadeusz Mozart, Edvard Grieg, czy wspomniany wcześniej Ludvig van Beethoven.